İngilizce’de “distribution” ya da kısaca “distro” olarak bilinen Linux işletim sistemlerinin (ya da Linux dağıtımlarının) sürekli olarak güncel yeni sürümleri yayımlanır. Bu güncellemelerin bazıları diğerlerinden daha çok sayıda yeni özellik içermesine rağmen genellikle küçük çaplı hata düzetlemelerini ve sistem iyileştirmelerini içerir.
Doğru Linux dağıtımını seçerken dikkat etmeniz gereken birkaç unsur bulunmaktadır. İster yeni çıkmış bir Linux dağıtımı olsun ya da büyük bir güncelleme, aşağıdaki Linux işletim sistemlerini kontrol edebiliriz. Her bir Linux distrosunun altında ilgili dağıtımın ne tür kullanıcılar için uygun olduğunu sizler için derlemeye çalıştık.
Container Linux (Eski adıyla CoreOS)
CoreOs, 2016 yılının Aralık ayında kendini yenileyerek Container Linux adı ile anılmaya başladı. Adından da anlaşılabileceği üzere bu Linux dağıtımının merkezinde Türkçye’ye kapsayıcılar olarak çevirebileceğimiz “container“lar yer almaktadır. Bu hafif Linux işletim sistemi kümelenmiş dağıtımların (clustered deployment) kolayca kurulumunu sağlamaktadır. Container Linux güvenliğe yüksek önem verir. İşletim sisteminin güncelleme politikası iyileştirilmiş kararlılık ve güvenlik için otomatik yazılım güncellemelerini kullanır. Container Linux tabanlı olan Tectonic ve Kubernetes adında farklı türleri de bulunan bu işletim sisteminin değişim günlüğüne bir göz atmak isteyebilirsiniz. Bu işletim sisteminin güvenlik gerekçeleriyle çok sık güncellendiğini hatırlatmak isteriz..
Container Linux kimler için uygun? Kapsayıcılar ile çalışan herkes için uygun olduğundan bu işletim sistemini kurumsal ortamlarda ve gelişmiş kullanımlar için Linux kullanmayı düşünen kişilere tavsiye edebiliriz. Ancak Plex desteği sebebiyle (resmî Docker imajına bir göz atmanızı öneririz), CoreOS Container Linux’u ya da onu baz alan diğer türlerini denemek için çok sayıda sebep mevcut.
Pixel
Raspbian, Debian tabanlı bir Raspberry Pi işletim sistemidir. Raspbian PIXEL (Pi Improved Xwindows Environment Lightweight), 2016 yılının Eylül ayında Raspbian işletim sisteminin bir güncellemesi olarak yayımlandı. 2016 yılının Aralık ayında ise PC be MAC için PIXEL kullanıma sunuldu. Bu işletim sistemi özellikle eski donanıma sahip bilgisayarlarda kullanılmak üzere geliştirildi.
PIXEL’in Mac ve PC için geliştirilen bu yeni sürümü, x86 CPU’ya sahip tüm cihazlar üzerinde çalışabilir. İşletim sisteminin sistem gereksinimleri oldukça düşük. 512MB belleğe sahip bir bilgisayar, bu işletim sisteminin çalışması için yeterli. Tümüyle ücretsiz olarak sunulan bu işletim sistemi, Raspberry Pi üzerinde çalışan sürümü ile neredeyse aynı. PC ve Mac üzerinde kullanılan PIXEL’in tek farkı, lisans sınırlamaları nedeniyle Wolfram Mathematica ve Minecraft uygulamalarını içermiyor oluşu.
PIXEL Linux kimler için uygun? Eğer evinizde kullanmadığınız eski bir bilgisayar varsa, PIXEL onu yeniden hayata getirmek için mükemmel bir yöntem. Elbette onunla yapabilecekleriniz sınırlı olacaktır ancak hiç kullanılamayan bir bilgisayardan çok daha iyi olacağı şüphesiz.
Ubuntu 16.10 ya da 16.04
Ubuntu için tam olarak yeni bir işletim sistemi diyemeyiz ancak 2016 yılında işletim sisteminin LTS (long term service) ve standart sürümleri için önemli güncellemeler yayımlandı. Ubuntu 16.10 Yakkety Yak üzerinde Unity 8’i deneyebilir, güncellenmiş GNOME uygulamalarını ve Linux çekirdeğinin 4.8 sürümünü kullanabilirsiniz. Güncellenmiş LTS’ye sahip 16.04 Xenial Xerus sürümü ise kullanmaya değer. Kontrol merkezi artık Amazon aramalarını göstermiyor, yeni bir yazılım merkezi bulunuyor ve dilerseniz başlatıcıyı ekranınızın alt kısmına taşıyabiliyorsunuz.
Ubuntu Linux kimler için uygun? Ubuntu işletim sistemi ortalama bir bilgisayar kullanıcısı için tavsiye edebileceğimiz bir Linux dağıtımıdır. Ubuntu ve onu temel alan işletim sistemlerinin tamamına yakını özellikle Linux’a yeni başlayanlar için uygundur.
openSUSE
Linux duyurulduktan bir yıl sonra SUSE kullanıma sunuldu. Ancak 2015 yılında SUSE Linux Enterprise (SLE) temel alınarak kullanıma sunulan openSUSE pek çok şeyi değiştirdi. Ardından SLE Servis Paketi (SP) 1 baz alınarak oluşturulan openSUSE Leap’in kullanıma sunulması ile birlikte kurumsal sunucu ortamı genel kullanıcıların kullanımına açılmış oldu. Ayrıca Tumbleweed, openSUSE’nin devamı olarak indirmeye açıldı. Leap ise LTS sürümü olarak kullanılmaya devam etmektedir.
openSUSE Linux kimler için uygun? Kurumsal seviye sunucu ortamı arayan kullanıcılar için uygun. Özellikle sistem yöneticileri ve uygulama geliştiricilerine önerebileceğimiz openSUSE, buna rağmen sağlam bir sunucu kurulumu yapmak isteyen masaüstü kullanıcıları tarafından da kullanılabilir. Ayrıca openSUSE bir süredir kullanımda olduğundan son derecede kararlı çalışan bir masaüstü ortamıdır.
OpenELEC
OpenELEC, en çok kullanılan eğlence ve medya merkezi işletim sistemlerinden birisidir. Ev sinema sistemleri için özel olarak geliştirilen ve düşük sistem gereksinimlerine sahip bu işletim sistemi, mükemmel bir Kodi medya merkezi deneyimi sunmaktadır. Her ne kadar OpenELEC tam olarak yeni bir Linux dağıtımı olmasa da işletim sisteminin yedinci sürümü AMD GPU sürücüleri, Kodi 16, Bluetooth ve OpenVPN desteği gibi pek çok yenilikle birlikte gelmektedir.
OpenELEC Linux kimler için uygun? Medya dosyalarını yoğun bir şekilde kullanan ve son derecede özelleştirilebilir bir Linux dağıtımı arayan kişiler için uygundur. Ayrıca OpenELEC, çok sayıda farklı tür donanım üzerinde sorunsuz bir şekilde çalışmaktadır.
SteamOS
Linux üzerinde oyun oynamak imkansız olmaktan çok uzaktır. Her ne kadar PC oyunlarında Windows’un hâkimiyeti tartışılmasa da, Linux üzerinde çok sayıda oyun doğal olarak çalışabilmektedir. Ayrıca Wine kullanarak pek çok Windows oyununu Linux işletim sistemi kullanan bir bilgisayar üzerinde çalıştırabilirsiniz. Örneğin yaptığım testlerde Diablo 3‘ün AMD A10, Radeon 7660G kullanan taşınabilir bilgisayarımda Windows 10’a kıyasla çok daha iyi çalıştığını gözlemledim. Valve sürekli olarak gerek çok sayıda oyunu birden fazla platformda oynanabilir kılmak ve SteamOS’u kullanıma sunarak Linux üzerinde oyun oynamak isteyenlere liderlik etmeye devam ediyor.
Valve, Debian tabanlı bu Linux dağıtımını geliştirerek özellikle oyunculara yönelik bir Linux işletim sisteminin ortaya çıkmasını sağladı. İşletim sisteminin içerdiği özellikler, Windows’a sağlam bir alternatifin ortaya çıkmasına yol açtı. Ancak SteamOS, tam özellikli bir işletim sisteminde yer alan pek çok özelliği bünyesinde barındırmıyor. Örneğin bu işletim sisteminde bir dosya yöneticisi yok ve video oynatma Steam’in mağaza kütüphanesindeki video içeriği ile sınırlı. Ancak işletim sistemine yapılan son güncellemeler en azından tarayıcı üzerinden Spotify ve Netflix desteğinin yanı sıra yerel müzik dosyalarının yürütülebilmesine de olanak sağladı.
SteamOS kimler için uygun? Sadece ve sadece bilgisayarları üzerinden oyun oynamak isteyen kullanıcılar için. SteamOS, Steam çevresinde geliştirilen bir işletim sistemi. Dilerseniz kendiniz bir Steam bilgisayarı oluşturabilir ya da internet üzerindeki çeşitli sitelerden bu tip bilgisayarları satın alabilirsiniz. Oyun kütüphanemdeki oyunların neredeyse 40’ının Linux uyumlu olduğunu söylemek isterim.
Linux Mint 18.1
Linux Mint, en çok kullanılan Linux dağıtımlarından birisi olmaya devam ediyor. Güçlü ve yenilkçi olan bu işletim sistemi aynı zamanda çok sayıda yazılım ile birlikte geldiğinden kurulduktan sonra başka herhangi bir değişiklik yapmadan gönül rahatlığı ile kullanabileceğiniz bir Linux dağıtımıdır. Linux Mint 18.1 Serena, işletim sisteminin son sürümlerinden birisi. 2016 yılının Aralık ayında Linux Mint 18.1 Serena Cinnamon kullanıcılarla buluştu. Yine aynı ay, Linux Mint 18.1 MATE yayımlandı. Bu LTS dağıtımı için 2021 yılına kadar destek verilmeye devam edecek. Bu sebeple Linux Mint Cinnamon’ın son derecede kararlı bir işletim sistemi olduğunu söylemek mümkün.
İşletim sisteminin sistem gereksinimleri de son derecede düşük. 512MB belleğe ve 9GB depolama alanına sahip olan herhangi bir bilgisayarda kullanabilirsiniz. Linux Mint 18 Cinnamon’ın 32-bit sürümü bile mevcuttur. Mint 18.1 Cinnamon, aralarında Cinnamon 3.0, Xapps, Linux Kernel 4.4 ve Ubuntu 16.04 temelinin de bulunduğu bir dizi yenilikle birlikte gelmektedir.
Linux Mint kimler için uygundur? Kullanımı kolay, temiz ve hafif bir Linux dağıtımı arayan herkes için uygundur. Her ne kadar Linux Mint hafif bir işletim sistemi olsa da yüksek performanslı donanımlar üzerinde de sorunsuz çalışmaktadır. Mint 18.1 Cinnamon ve MATE uzun dönemli çözümler olduğu için kararlı bir ortam arayan kullanıcılar için mükemmel birer seçim olabilir.
Solus
Solus güvenliğe ve kararlılığa odaklanan bir işletim sistemi. Bu bağımsız Linux dağıtımı eopkg paket yöneticisini ve Budgie masaüstü ortamını kullanmaktadır. İlk olarak 2011 yılında, Debian tabanlı ve SolusOS adı altında kullanıma sunulan bu Linux işletim sisteminin 1.2.1 sürümü Ekim 2016’da yayımlandı.
Solus’u mükemmel bir Linux dağıtımı yapan şey kendisine özgü olan masaüstü ortamının yanı sıra önyüklü olarak gelen uygulamaların çokluğudur. Transmission, VLC ve Firefox önyüklü olarak gelir. Linux dağıtımlarının kullanım oranlarını takip eden Distrowatch sitesi, 2016 yılının Kasım ayında son 6 aylık Linux dağıtımı kullanım oranlarında Solus’u 20. sırada listeleyerek, bu dağıtımın ne kadar popüler olduğunu gözler önüne serdi.
Solus Linux kimler için uygun? Ortalama bir bilgisayar kullanıcısı için. Solus, bünyesinde gelen kararlı uygulamaların da yardımı ile çabuk açılan bir işletim sistemi olarak gösterilebilir.
Elementary OS
Ubuntu tabanlı Elementary OS, adına sadık kalan bir işletim sistemi. Bir işletim sistemi, adından da anlaşılacağı üzere bilgisayar parçalarının “işletilmesini” sağlar ve bu işletim sistemi de işte bu “işletme” elementine odaklanıyor. Elementary OS’in amacı, gereksiz distro kurulumlarına bir son vermek. Her geçen gün farklı bir Linux dağıtımı çok sayıda gereksiz programlarla önyüklü olarak sunulur. Elementary OS bu geleneği ortadan kaldırmaya çalışıyor. Terminal kullanımının yanı sıra işletim sisteminin yazılım bağımlılığı azaltılarak daha kullanıcı dostu bir işletim sisteminin ortaya çıkmasını sağlıyor.
Elementary OS her ne kadar özelleştirilebilir bir işletim sistemi olsa da, bu işletim sisteminin ana değerleri diğer pek çok GNU / Linux projesinden farklıdır. Elementary OS’i kullanmayı öğrenmek son derecede kolay olduğundan özellikle Windows ya da macOS işletim sistemlerinden Linux ortamına geçmek isteyen kullanıcılar için önerilir.
Elementary OS kimler için uygundur? Linux’a yeni başlayacak olan kullanıcıların başka hiçbir işletim sistemine bakmasına gerek yok. Elementary OS, en nazik Linux dağıtımlarından birisi olmasına rağmen bir Linux dağıtımını anlamak yerine kullanmak isteyen kullanıcılar için birebir çünkü bu işletim sisteminde Terminal olarak bilinen komut satırını kullanmanız gerekmiyor. Eğer basit, sade ve kolay kullanımlı bir Linux ortamı arıyorsanız Elementary OS tam size göre. Ancak Linux’un nasıl çalıştığını anlamak ve komut satırı kullanarak işletim sisteminin derinliklerine inmek istiyorsanız o zaman bu işletim sistemi sizin için uygun olmayabilir.
Arch Linux
Arch Linux, KISS (Keep It Simple Stupid – Basit Tut) mantrasını takip ettiğinden zarif ve minimalist bir Linux dağıtımı olarak öne çıkıyor. Son derecede düşük sistem gereksinimlerine sahip bu işletim sisteminin x86-64, IA-32 ve ARM aygıtları için farklı sürümleri mevcut ve çok sık güncelleniyor. Websoketi için C kütüphanelerinen açık kaynaklı MQTT aracılarına kadar Arch Linux pek çok alanda çok sık güncellenmektedir.
Arch Linux’un temel alındığı ve oldukça popüler olan LinHES ve PacBSD türleri de bulunmaktadır.
Arch Linux kimler için uygundur? Arch Linux ve türleri hafif bir Linux dağıtımı arayan kullanıcılar için uygundur. Arch Linux düşük sistem gereksinimleri sebebiyle bir sunucu kurulumu için de idealdir. Ayrıca eski donanıma sahip sistemlerin yanı sıra düşük güçlü ARM cihazlar üzerinde de kullanılabilir.
Recalbox
Eğer Raspberry Pi’yi duyduysanız, o zaman RetroPie dağıtımını da muhtemelen duymuşsunuzdur. RetroPie, RetroArch ve EmulationStation tabanlı bir işletim sistemi olup özellikle eski “Atari” oyunları olarak bilinen oyunların Raspberry Pi üzerinde oynanabilmesini sağlar. Recalbox ise işte bu alana yeni katılmış bir işletim sistemidir ve RetroPie’ın sunduğu özelliklerin çoğunu sunmasına rağmen ona kıyasla çok daha yenilikçidir. Örneğin RetroPie, bir ISO dosyasını microSD karta kurmayı gerektirirken Recalbox’ta bir klasör sürüklenip bırakılarak kullanılabilir. Recalbox PlayStation 3 oyun kolunu da destekler (ancak Raspberry Pi 3 kullanmıyorsanız bir Bluetooth adaptörüne ihtiyacınız olacağını unutmayın).
Lifehacker, 2016 yılının Ekim ayında yayımladığı bir makalesinde RetroPie ile Recalbox’u karşılaştırdı. Makalede Recalbox’un yeni başlayanlar için daha uygun olduğu, RetroPie’ın ise özellikle eski oyunlarla aşırı derecede haşır neşir olan kullanıcılar için daha iyi olduğu sonucuna vardı. Recalbox’un sadeliğinin yanı sıra Limelight ile birlikte gelmesini beğeniyorum. Her ne kadar her iki işletim sistemi de Kodi’yi içerse de RetroPie’da bir oyun çubuğu kullanmak mümkün değil. Recalbox, Kodi’de oyun çubuğunun kullanımını mümkün kılıyor. Her ne kadar sorunsuz çalışmasına rağmen kablosuz Xbox 360 kolu Recalbox üzerinde sürekli yanıp sönmeye devam etti. Ne şans ki bu sorunu gidermek için .conf dosyasında ufak bir değişiklik yapmam yeterli oldu.
Recalbox kimler için uygundur? Oyun severler ve medya dosyalarını kullanan kullanıcılar. Raspberry Pi severler. Eğer bir işletim sistemi üzerinde aşırı derecede özelleştirme yapmak istiyorsanız o zaman RetroPie sizin için daha iyi bir seçim olabilir.
Son görüşler
Hangi Linux dağıtımının en iyisi olduğuna karar vermek için onu hangi donanım üzerinde ve ne tür bir amaç için kullanacağınız da önemlidir. Eğer bir masaüstü ya da dizüstü bilgisayar kullanıyorsanız çok sayıda seçeneğiniz vardır. Raspberry Pi gibi bir aygıt kullanmak ise kullanabileceğiniz Linux işletim sistemi sayısını önemli ölçüde azaltır. Örneğin bir sunucu kuruyorsanız, o zaman openSUSE ya da CentOS gibi bu amaca hizmet eden bir işletim sistemi kullanmanız önerilir. Oyun severler ise SteamOS ya da Raspberry Pi kullanmaları durumunda Recalbox ve RetroPie Linux dağıtımlarından birisini tercih edebilirler. Güvenlik uzmanları (ya da Mr. Robot severler) ise Kali Linux‘u tercih edebilir.
Sizin en beğendiğiniz Linux dağıtımları hangisidir? Yorumlarınızı bekliyoruz.
Kaynak: MakeUseOf
